Farklı İlaç Formları

İlaç hastalığın tanısı, tedavisi veya önlenmesi için vücuda alınan veya uygulanan kimyasal maddedir. Vücutta bazı tepkimeler oluşturarak vücudun işlevlerini korur, geliştirir veya düzenler.

İlaçlar vücutta oluşturulması istenen fizyolojik ve biyolojik etkiye göre çok farklı formlarda hazırlanır. Ayrıca ilaçların vücutta uygulanacağı bölgeye göre farklı formlarda hazırlanması ve vücuda verilmesi gerekir.

İlaçların farklı formlarda oluşunun sebebi;

• Doğru dozda alınmasını sağlamak,
• Etken maddesini dış etkilerden korumak,
• Etken maddeleri mide suyu gibi asidik vücut sıvılarından korumak,
• Etken maddelerin tat ve kokularını maskelemek (baskılama),
• Vücut dokuları içinde istenen bölgeye yerleştirmek,
• İdeal ilaç etkisini sağlamak,
• Vücutta dağılım ve emilimini kontrol etmek,
• İstenilen şekilde çözünmesini sağlamaktır.

İlaçlar hap, şurup, iğne, merhem formunda olabilir. İlaçların farklı formlarının temel özellikleri aşağıda verilmiştir.

Hap

• Haplar bir veya daha fazla dozda etken madde içerebilir.
• Haplar sert, sıkıştırılmış ilaçlardır.
• Ağız yoluyla vücuda alınır.
• Haplar kolay tanınabilmesi için farklı renk ve şekillerde üretilebilir.
• Hapın bileşenlerinin tadını gizlemek, kolay yutulmasını sağlamak, çevreye daha dayanıklı hâle getirmek ve raf ömrünü uzatmak amacıyla kaplama veya kapsül uygulanabilir.
• Yutulan, dil altına uygulanan, emilen, çiğnenen veya suda çözünerek uygulanan türleri vardır.

Şurup

• Konsantre çözeltiler hâlinde hazırlanan sıvı ilaç formudur.
• Ağız yoluyla vücuda alınır.
• Aromalı şuruplar, etken maddenin rahatsızlık verici lezzetlerini baskılamak için uygun bir formdur.
• Genellikle hoş koku ve tadı olan şuruplar süspansiyon veya emülsiyon hâlinde olabilir. Bu tür ilaçlar kullanılmadan önce çalkalanarak alınacak etken maddenin şurup içinde dağılması sağlanmalıdır.
• Şuruplara antimikrobiyal koruyucu maddeler eklenebilir.
• Doz hacmi önemli olduğu için belirtilen miktarda alınmalıdır.
• Toz hâlde olan ve suyla seyreltilen şuruplarda hazırlanma tarifine uyulmalıdır.

İğne

• Enjektör yardımıyla kas içine, damara, deri veya deri altına uygulanan steril çözeltilerdir.
• Genellikle diğer ilaç formlarına göre hızlı etki gösterir.
• Diğer formlarda alınması ilacın etkisini azaltırsa tercih edilebilir. Örneğin bazı ilaçlar ağızdan alınırsa mide asidi tarafından yok edilir.

Merhem

• Etken maddenin dağıtıcı bir faz içinde bulunduğu ilaç formudur.
• Cilt ve mukoza yoluyla alınır.
• Merhemler, yarı sert, genellikle sürüldüğü yüzeyde kolay dağılması için yağlı hâldedir.
• Krem şeklinde yarı katı emülsiyon, jel veya daha akışkan losyon hâlinde bulunabilir.
• Etken madde genellikle su içermez ve cilt salgılarıyla karışmaz.

Teknolojik gelişmeler sayesinde ilaç endüstrisi hızla gelişmiştir. Bu gelişmeler ilaçların sentez, üretim ve dağıtım yöntemlerini hızlandırmıştır. Modern ilaç bilimi sayesinde etkili antibiyotikler, aşılar ve ilaçlar üretilmiştir. Bu ilaçlar kanser, yüksek tansiyon, kolesterol, şeker hastalığı gibi birçok hastalığın tedavisinde kullanılır. Fakat bu ilaçların aynı zamanda birçok yan etkisi olduğu unutulmamalıdır.